Öğrenme, bireyin her türlü çevresel faktörün etkisiyle edindiği deneyimler ve bunun sonucunda bireyde meydana gelen kalıcı izli değişikliklerdir (Senemoğlu, 2012; Wise, 2014; akt. Tunçeli ve Zembat, 2017: 3). Tabiatın içinde bir arada yaşayan canlılar için yazılı olmayan kurallar vardır. Bunlardan biri de yaşadığı çevreye uyum sağlayabilmesidir. Bu popülasyonda var olan insan türü ise hayattaki tecrübelerini kendinden sonraki nesle aktarıp onların da hayata nasıl uyum sağlayıp, devam edebileceklerini ''öğrenme'' yolu ile aktarabilmektedir. Öğrenme, gelişimde temel kavramlar içerisinde yer almaktadır. Öğrenme ile ilintili diğer bir temel kavramda kritik dönem kavramıdır ve öğrenme, kritik dönemlerin bel kemiğini oluşturmaktadır. Peki nedir bu kritik dönem kavramı?

Çocuk Gelişiminde Kritik Dönemler Neyi İfade Eder?

Çocuklar, bazı gelişim dönemlerinde ve yaşlarda belli tür öğrenmelere karşı yüksek duyarlık gösterme eğilimindedirler. Çevre etkilerine karşı daha duyarlıdırlar ve çevrede düzenlenen öğrenme yaşantılarını diğer dönemlerden daha hızla kazanabilirler. Psikologlar bu dönemlere kritik gelişim dönemleri adı vermektedirler (Oyama, 1979 Aktaran Senemoğlu, 2012: 5). Sosyal çevrenin uyum sağlama sürecine etkisi değerlidir ve kritik dönemler bu çevreden gelen uyaranları alma ve kendinde bunu bir kazanım haline getirmede rol oynamaktadır. Özellikle erken çocukluk dönemi ya da okul öncesi eğitim dönemi olarak adlandırılan 0-6 yaş çocuğun gelişimde kritik bir önem arz eder. Bu dönem gelişiminin en hızlı olduğu, çevresel etkenlerden en fazla etkilenen, kazanılan tavır, davranış ve alışkanlıkların ileriki yıllarda da devam etme olasılığının oldukça fazla olduğu ve öğrenmenin en hızlı olduğu bir dönemdir (Çağdaş ve Seçer, 2006 Aktaran Bilek, 2011: 3). 

Okul öncesine hazırlık sürecinde bağımsızlık algısının hakim olduğu 3 yaş ise bu kritik dönemin içerisinde, sosyal çevrede sınırların varlığını keşfetmek ve uyumlu bir ''ben'' yaratabilmek açısından kendi içinde kritik bir yaştır.

3 Yaş Çocuk Gelişimi ve Psikolojisi

3 yaşındakiler “Ben, sen, benim” gibi zamirleri öğrenirler. Kendi vücutlarının, sahip olduklarının, haklarının nerede bittiğini ve başkalarının haklarının nerede başladığını anlamada hala güçlük çekseler de, anne babalarının farklı ihtiyaçları ve duygularıyla farklı insanlar olduklarını anlamaya başlarlar (Anne Çocuk Eğitim Vakfı, 2020). Aynı zamanda Yavuzer (2019)' a göre fiziksel ve psikolojik olarak da aykırılık ve dengesizlik dönemi olarak adlandırılan 2,5 yaş krizinden de yeni çıkmışlardır. 

Gelişim süreklilik arz etmektedir ve bir önceki basamak bir sonrakine zemin hazırlamaktadır. Bu sebeple çevre ve akranları ile bol etkileşim, 3 yaş çocuğu için okul öncesine adımda bir kaynaşma basamağı olarak düşünülebilir ve çocuğun dili olan oyun aracılığıyla bu uyum süreci pekiştirilebilir.

Kaynak:

Anne Çocuk Eğitim Vakfı (2020). 3-4 Yaş Gelişim Özellikleri.

https://tinyurl.com/mr3hfyww

Bilek, M. H. (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının ev ile okul ortamındaki sosyal becerilerinin karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.

https://tinyurl.com/2p95kf86

Senemoğlu, N. (2012). Gelişim, öğrenme ve öğretim - kuramdan uygulamaya. (21. Baskı). 

Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. 

Tunçeli, H. İ. ve Zembat, R. (2017). Erken çocukluk döneminde gelişimin değerlendirilmesi ve önemi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi , 3 (3) , 1-12.

https://dergipark.org.tr/en/pub/ekuad/issue/31101/337390

Yavuzer, H. (2019). Çocuk psikolojisi (43. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.