- 27 Nisan 2022
- 1022
Bebeğin emeklerken, önce tutunarak sonra da iki ayağının üzerinde desteksiz yürümeye başladığı, fiziksel kontrolünü kazanırken psikolojik olarak da aslında anneden (bebeğe bakım veren herhangi biri de olabilir) bağımsız olduğu algısının oluşmaya başladığı 1-3 yaş arası, gelişim dönemi olarak anal dönemin içerisinde yer almaktadır. Tuvalet eğitimi (dışkı ve mesanenin kontrolü) kazanımının başlandığı yaş olarak ise 1-3 yaş aralığı ifade edilse de her çocuk için geçerli bir tarih yoktur ve Brazelton metodu olarak bilenen çocuk merkezli tuvalet eğitimi yaklaşımı da, çocuğun hazır oluşluğunu ön plana koymakta ve bu eğitim sürecinde yaşanabilecek herhangi bir problem karşısında çocuğa yönelik ebeveynlerin tutum ve yaklaşımlarının önemini vurgulamaktadır (Deniz ve Görak, 2018).
Peki çocukluk çağında sık rastlanan bir problem olarak alt ıslatma (enürezis) davranışının tuvalet eğitimi süreci ile bir ilişkisi var mıdır? Ebeveynlerin bu süreçteki yaklaşımlarının alt ıslatma davranışı ile ilişkisi nedir?
Alt Islatma (Enürezis) Nedir?
Alt ıslatma (Enürezis), “Kendini ıslatmak” anlamına da gelen bu ifade sosyal olarak kabul edilemeyen idrar yapma durumlarını karşılamaktadır (Birdal ve Doğangün, 2016: 142). Özdemir (1984)' e göre enürezis davranışı birincil (primer) ve ikincil (sekonder) enürezis olmak üzere iki farklı şekli ile kendini göstermektedir. Birincil enürezis mesane kontrolünü (tuvalet eğitimi süresince) hiç kazanamamış çocuklarda gelişen alt ıslatma davranışıdır. İkincil enürezis ise mesane kontrolünü (tuvalet eğitimini tamamlamış) sağlamış fakat kontrol elde ettikten sonra gerçekleşen alt ıslatma davranışı olarak tanımlanmaktadır.
Alt ıslatma (enürezis) probleminin varlığından şüphe edebilmek için;
- Çocuğun en az 5 yaşında olması
- İstemli veya istemdışı, yineleyen bir şekilde yatağa ya da giysilere idrar kaçırması
- En az 3 ay boyunca ve haftada iki kez gerçekleşecek biçimde, ya da okul, toplu alanlar gibi sıkıntı oluşturacak alanlarda gerçekleşmesi
- Ve bu davranışın oluşmasında, herhangi bir tıbbi durumun (diyabet gibi) etkisi sonucunda ortaya çıkmaması gerekmektedir (DSM–5, 2013).
Alt Islatma (Enürezis) – Ebeveyn Yaklaşımlarının Etkisi
Alt ıslatma davranışının neden oluşabileceğine bakıldığında ailesel etkenler, psikososyal etkenler, anatomik yapı, nörolojik etkenler, organik etkenler, travma vb. çoklu bir etki alanı ortaya çıkmaktadır (Buluğ, 2009: 11). Fakat ailesel etkenler incelendiğinde, ebeveyn tutumlarının özellikle tuvalet eğitimi sürecine bağlı olarak büyük rol oynadığı görülmektedir.
Enürezisi olan çocukların ailelerinde yapılan bir çalışmaya göre, bazı ebeveynlerin aşırı koruyucu, anksiyeteli yapıda olabileceği, bazılarının ise öfkeli ve kızgın, baş etmede daha çok ceza kullanmayı tercih eden ebeveynler olduğu belirtilmiştir (Butler, 1998 Aktaran Bertizlioğlu, 2019: 3).
Kaynak:
Buluğ U. (2009). Primer ve sekonder enürezis nokturnada eşlik eden psikiyatrik tanı sıklıklarının belirlenmesi ve karşılaştırılması. Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/45277.pdf
Birdal, S. ve Doğangün, B. (2016). Enürezis tanısı alan çocuklarda davranışsal problemler. Turkish
Archives of Pediatrics, 51(3).
Bertizlioğlu, O. (2019). Enürezis tanısı olan çocuk ve ergenlerde eşlik eden psikiyatrik hastalıkların, anne babalarındaki psikiyatrik belirtilerin ve ailelerin çocuk yetiştirme tutumlarının değerlendirilmesi. Tıpta uzmanlık tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
Deniz, Ç. ve Görak, G. (2018). Çocuklarda tuvalet eğitimi ve kullanılan yöntemler. Jaren, 4(1), 59-64.
https://jag.journalagent.com/jaren/pdfs/JAREN_4_1_59_64.pdf
Özdemir, M. (1984). 5-15 Yaş grubundaki çocuklarda enürezis nedenleri ve tedaviye cevapları.
Uzmanlık tezi, Karadeniz Üniversitesi, Trabzon.
Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı (DSM-5). (2013). Tanı ölçütleri – başvuru elkitabı (5.bs.). (E. Köroğlu Çev.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
