Boşanma Süreci 

Kişilerin psikolojik ve sosyal gelişimlerinde, çocukluk dönemi yaşantılarının ve ebeveynler ile ilişkinin önemli bir yeri vardır. Aile içindeki ilişki özellikle de hayatın ilk döneminde temel bir yer edinirken, bu ailenin bölünüyor olması hem çocuklar hem de ebeveynler için oldukça sıkıntılı bir süreçtir. Hukuksal anlamda basit şekliyle boşanma, evlilik sözleşmesinin sona ermesidir. Ancak psikolojik ve sosyal açıdan değerlendirildiğinde oldukça karmaşıklaşmaktadır. Aile birliğinin bozulmasına, aile yapısının bozulması ya da bütünüyle parçalanmasına yol açabilen bir durumdur. Bütün aile üyelerini büyük derecede etkilemekle birlikte çevredeki kişiler için de sarsıcı olabilir. Boşanma ile birlikte birçok değişim ve problem gündeme gelmektedir. Bunlar yeni bir yaşam kurma, yeni bir ilişki biçimi geliştirme, ortaya çıkabilecek maddi zorluklar, sosyal yaşamdaki değişim olarak sıralanabilir.

Eşlerin ilişkisinin değişiminin yanında burada ebeveynlik rollerinin de önemi vurgulanmalıdır. Bu süreçten en çok etkilenenler çocuklar olmaktadır. Hem anneye hem de babaya ihtiyaç duyan, onlardan sevgi, ilgi ve şefkat bekleyen çocuğun, sağlıklı bir gelişim için ideal bir aile ortamında olması önemlidir. Yeni oluşuma ayak uydurmak ve dengeyi kurabilmek ise bu sürecin sağlıklı geçirilmesinin temelini oluşturmaktadır.

Çocuklar Üzerindeki Etkileri

Anne ve babayla olan ilişki, her çocuk için özellikle yaşamının başlarında çok önemlidir. Anne ile babanın boşanması ise birçok zorluğu ve stresi beraberinde getiren bir süreç olmaktadır. O zamana kadar en çok bağlı olduğu ve evin içinde bir arada gördüğü, her zaman ulaşabildiği anne ve babasına, bu süreçten sonra eşit şekilde ulaşamayacak ve bölünmüşlük yaşanacaktır.

Boşanma süreci her çocuğa aynı şekilde etki etmemekte, burada birçok faktör farklılığa yol açmaktadır. Bu faktörler; çocuğun yaşı, boşanma süreci ve sonrasında ebeveynlerle olan ilişkinin niteliği, çocuğun okul veya yaşadığı semt gibi hayatındaki değişimler, ebeveynlerinin yeni ilişkileri veya yeniden evleniyor olmaları olarak sıralanabilmektedir.

Boşanma sonrasında çocuklar, psikolojik uyum, sosyal yaşam, akademik anlamda başarı gibi birçok alanda problemler yaşayabilmektedir. Boşanma çocuklara kesin olarak zarar verecek bir deneyim olarak görülmemeli, bu deneyimin niteliğine dikkat edilmelidir. Gelişimi ciddi şekilde etkileyebilecek bir potansiyele sahip olmakla birlikte sağlıklı bir şekilde de atlatılabilir. Ancak boşanmanın kısa süreli etkilerinin çocuklar üzerinde negatif sonuçlar doğurduğu belirtilmektedir. Çünkü çocuk boşanmanın hemen ardından radikal biçimde maddi, sosyal çevre, bulunan okul, yaşanan ev ve arkadaş ortamı değişikliği yaşayabilmektedir.

Anne ile babasının birbirlerine karşı olan tutum ve davranışları, çocuğun boşanmaya uyumunu etkileyecek faktörlerden başlıcasıdır. Diğer faktörler ise anne ile babanın eş rollerinin sonlanmasını nasıl karşıladıkları, karşılıklı ve çocuklarıyla olan ilişkilerinin nasıl devam ettirdikleri olmaktadır.

Boşanma sürecinin ardından çocuğun her iki ebeveyniyle de ilişkisi değişime uğrayacaktır. Özellikle artık tek bir ebeveyn ile aynı evde yaşamaya başlayan çocuk için diğer ebeveynin farklı bir yerde olması eksiklik yaratabilmektedir. Bu farklılık beraberinde ebeveyn ve çocuk arasındaki görüşme sıklığı, ebeveynlerin çocukla ilgili sorumluluklarını da değişime uğratacağı için hem anne hem babanın çocukla olan ilişkisini devam ettirirken yeni duruma uyumlanmaları ve ilişkilerini tekrardan yapılandırmaları gerekmektedir.

Ebeveynlere Öneriler

Bu zorlu süreçte atılması gereken ilk adım, boşanma kararı alındığı andan itibaren çocuklara yaşına göre uygun bir dille boşanmayı anlatmak ve durumu haber vermek olmalıdır. Çünkü bu konuda bilgilendirilmemiş bir çocuk, olup biteni anlamlandırabilmek adına kendince bir şeyler kurabilir, bu süreci kendine yorabilir ve suçluluk, reddedilmiş olma gibi duygularını kuvvetlendirebilmektedir. Ayrıca doğru bilgilendirilmemiş çocuklarda bu süreci sağlıksız yaşamakla beraber ebeveynlerine olan güvenleri zarar görebilmektedir. Boşanma ve yaşanacak süreç hakkında doğru şekilde bilgilendirilmesi, çocuk için hazırlayıcı ve güçlendirici bir etkendir. Bu aşamada ebeveynlerin ikisinin birlikte çocuğu bilgilendirmesi daha uygun görülmektedir. Ancak eşler bir araya gelemeyecek durumdaysalar bilgilendirme, anne ve baba tarafından ayrı ayrı yapılabilmektedir. Burada eşlerin birbirlerine karşı olan olumsuz duygu ve düşünceleri çocuğa yansıtmamalarına dikkat edilmelidir. Konuşmanın başlangıcında hem anne hem baba tarafından sevildiğinin ve her zaman sevileceğinin güveni verilmelidir. Anne ile babanın bundan sonra yaşamlarını ayrı şekilde sürdürecekleri, başka bir yol kalmadığı ve böylesinin daha faydalı olacağı gibi boşanmaya dair özellikler yine çocuğun yaşına göre uygun şekilde ifade edilmelidir. Ayrıca boşanma sonrasında olacak aile düzeni hakkında da bilgilendirilmelidir. Çocukların bu aşamada kaygılanması çok doğaldır ve bu kaygıyı düzenlemek adına, sevgilerinin devam edeceği ve kimin yanında olursa olsun diğer ebeveyni görebileceği, ilişkisini devam ettirebileceği açıklanmalıdır. İlerleyen zaman içinde çocuğun durumu takip edilmeli, olası psikolojik durumlar göz önüne alınmalıdır. 

Boşanma sonrasında her iki ebeveyn de çocuk ile ilişkisinde dengeyi kurabilmeli, sınırlar korunmaya devam ettirilmelidir. Kurallar ebeveynler tarafından birlikte koyulmalı ve her iki ebeveyn bu kurallara uyum sağlamalıdır. Çocuk için hem anne hem babasının yanında benzer kurallar ve sınırlarla tutarlılık gösterilmesi oldukça faydalıdır. Ayrıca eşler arasındaki sorunlar çocuklara yansıtılmamalı ve birbirleri hakkında çocuğa karşı olumsuz konuşmalar yapılmamalıdır. Çocuğun ayrı yaşadığı ebeveynini sık görmesi ve iletişimi devam ettirmesi önemli olmaktadır. Çocukların bu dönemde ilgiye ihtiyaçları olmakla birlikte boşanma öncesindeki süreç gibi çocuğun hayatına katılımları, okul veya okul dışındaki etkinliklerde beraber olabilmeleri çok değerlidir. 

Boşanma öncesi bir uzmandan destek almak için uzmanlarımız sayfasını ziyaret edebilir ve bir ön görüşme talep edebilirsiniz.

Kaynaklar

Erdım, E. ve Ergün, A. (2016). Boşanmanın ebeveyn ve çocuk üzerindeki etkileri. HSP, 3(1), 78-84.

Öngider, N. (2013). Boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5 (2), 140-161.

Türkarslan, N. (2007). Boşanmanın çocuklar üzerine olumsuz etkileri ve bunlarla başetme yolları. Aile ve Toplum, 3 (11), 99-108.