Agresiflik Nedir?

Agresiflik veya bir diğer adıyla saldırganlık, farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Türk Dil Kurumu tarafından “Bireyin kendi düşünce ve davranışlarını dıştaki direnmelere karşı, zorla karşısındakine benimsetme çabası” şeklinde tanımlanırken “fiziksel ya da psikolojik zarar verme amacı taşıyan bir davranış gelişimi” olarak da tanımlanır.
Agresyonu, nedenlerine ve ifade edilme biçimine göre iki kategoride inceleyebiliriz.
Birincisi; zarar vermenin ötesinde, bir kazanca, nesneye ya da ödüle varmak için bilinçli şekilde planlayarak agresif davranışlar göstermektir. Buna araçsal agresyon ya da başka bir deyişle proaktif agresyon adı verilmektedir.
İkincisi ise; tehdit ya da öfke uyandıran bir durumda ortaya çıkan zarar vermeye yönelik agresif davranışlar sergilemektir. Buna da tepkisel agresyon ya da reaktif agresyon adı verilmektedir.

Agresif davranışların nedenleri ne olabilir?

Agresif davranışların altında birçok farklı sebep olabilmektedir. Bu olası sebepleri sırayla açıklayacak olursak;

• Öncelikle çocuk için duyguların ilk öğrenildiği ve deneyimlendiği ortam ailedir. Çocuklara, duygularını nasıl ifade edecekleri, nasıl yaşayacakları, nasıl davranacakları konusunda ebeveynleri arasındaki duygu alışverişi model olmaktadır. Yetişkinlerin davranışları, onların da duygularını yaşama biçimlerine bir çerçeve oluşturur. Agresif davranışlara doğrudan maruz kalmış ya da şahit olmuş çocukların da agresif davranışlar sergilemesi beklenen bir durumdur ve sürpriz değildir.
• Çocuklar özgürce keşfetmek, kendi özerkliklerini de ortaya koymak isterler ve herhangi bir engellenme karşısında agresif davranışlara sürüklenebilirler.
• Agresif bir davranışın ödüllendirilmesi sonucu bu tarz davranışlarda artış olabilmektedir.
• Çocuklar kitle iletişim araçlarında şiddet içeriklerine maruz kaldıklarında agresif senaryolar öğrenebilirler. Televizyonda birçok kez bir anlaşmazlığı çözmek için şiddet kullanıldığını gören bir çocuğun, pek çok durum için genellediği ve davranış repertuvarına eklediği agresif bir sahne yer alabilir.
• Engellenme, depresyon, acı, yüksek sesler, kalabalık, provokasyonlar, yüksek sıcaklıklar, hoşa gitmeyen kokuların olumsuz duyguları açığa çıkararak agresyon davranışlarını tetiklediği düşünülmektedir.
• Doğum sırasında meydana gelen komplikasyonlar da agresif davranışlarda etkili olabilmektedir. Özellikle bu duruma dezavantajlı bir aile ortamı gibi faktörler eşlik ettiğinde agresif davranışların sergilenme ihtimali artabilmektedir.
• Beslenme yetersizliği, agresif davranışlarda etkili bir durum olmaktadır. Yapılan çalışmalarda, 3 yaşlarında yeterli şekilde beslenmemiş çocukların, 8 yaşına geldiklerinde buna maruz kalmamış çocuklara göre daha agresif davranışlar sergiledikleri ve hiperaktif oldukları gözlemlenmiştir.
• Bireylerin cinsel kimliği de önemli bir etkendir. Cinsiyet farklılıklarına göre agresif davranışlar incelendiğinde, erkeklerin kadınlardan daha agresif davranışlar sergiledikleri görülmüştür.

Ebeveynler neler yapabilir?

• Bazen herhangi bir konuyu anlatamamak ya da bir konuda anlaşılmadığını hissetmek, agresif davranışlarla sonuçlanabilir. Bu konuda çocuklarınızın iletişim becerilerini destekleyebilirsiniz. Duygular hakkında konuşabilir ve kendilerini ifade etmeleri için onlara alan açabilirsiniz.
• Agresif davranışlar sonrasında sakinleşmesini bekleyip bu davranışın sebebini sormak, duygusunun anlaşıldığını ve genel anlamda kendisine önem verildiğini hissettirmek çocuk için çok değerlidir.
• Ayrıca çocukla konuşurken kendi duygularımızdan bahsetmek, hangi olay karşısında ne hissettiğimizi söylemek, isteklerimizi ve beklentilerimizi açık şekilde ifade etmek onlar için örnek teşkil edecektir.
• Saldırgan davranışların son bulması için çocuğa ödül niteliğinde davranışlar sergilenmemelidir. Örneğin alamayacağınızı söylediğiniz bir oyuncağı, etrafa vurmasını ya da bağırmasını durdurabilmek adına almanız, bu davranışın devamlılığına neden olabilir. Vurarak, kızarak elde edebileceğini düşündüğü şeyleri, tekrardan bu yolla elde etmeyi deneyecektir.
• Agresyonunu boşaltabileceği alanlar sunulmalıdır. Çünkü çocuk agresif bir duruma girmişse, bunu dengelemeye ihtiyacı olacaktır. Örneğin bu, eğlenceli biçimde yastık savaşına, itme-kakma oyunlarına çevrilebilir. Hem rahatlama hem de sakinleşmeyi beraberinde getirebilir.
• Agresif davranışların hangi durumlarda ve ne zaman ortaya çıktığını da dikkate almak gerekir. Çünkü çocuklar sözel olarak ifade edemediklerini, davranışları ile ifade etme eğilimindedirler. Agresif davranışların sergilendiği durumlar tutarlılık gösteriyorsa, orada çözülmesi gereken bir durum olabilir.

Kaynak:
Balıkçı, R. (2018). Çocuklarda ve ergenlerde çevrimiçi oyun bağımlılığı ve agresif davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.