Bir Davranış Problemi Olarak Tırnak Yeme

Çocuklarda bir davranışa problemli diyebilmek için; o davranışı gerçekleştirmeyecek beceriye sahip olma yeterliliği, tekrar edilme durumu, gelişim dönemi, belirtilerin sıklığı ve şiddeti değerlendirilmelidir. 

Tırnak yeme, bir veya daha fazla parmağı ağza sokarak, tırnakları dişlerle ısırmak olarak tanımlanmaktadır. Bu şekilde gerçekleşen davranış kalıbı, hem tırnak ve çevresine hem de ağız ve diş sağlığına olumsuz yönde etkiler bırakabilmektedir. Tıp alanında da onikofaji olarak isimlendirilmektedir. Bu alışkanlık genellikle 4-8 yaş arasında görülmeye başlanmakta ve ergenlik döneminin sonlarına doğru bırakılmaktadır. 

Çocukların Tırnak Yemesindeki Olası Nedenler

Bu davranışın ortaya çıkışında birçok faktör etkili olabilmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda ifade edilen olası nedenleri sıralayacak olursak;

• Ebeveyn tutumlarının otoriter ve baskıcı olması

• Aile içi ilişkilerde çeşitli problemlerin varlığı: Örneğin ebeveynlerin kendi aralarındaki geçimsizlik ve çatışma durumu, çocuğun devamlı azarlanıyor olması, yeterli ilgi ve sevginin yokluğu, kardeş kıskançlığı tırnak yeme davranışının ortaya çıkmasında önemli risk faktörleridir.

•Çocuğun anlam veremediği şekilde deneyimlediği ve çözemediği kaygı, korku, güvensizlik durumu: Deneyimlenen bu duyguların dışa vurumu tırnak yeme şeklinde olabilmektedir.

•Akranlarla olan ilişkilerde yaşanan problemler, akran zorbalıkları, yalnızlık ve dışlanmışlık duyguları

•Çocuğun içinde yaşadığı suçluluk duyguları dolayısıyla kendine yönelik cezalandırma isteği ile içe yöneltilmiş saldırganlık

• Yaşanan stresi, gerilimi yatıştırmak adına tırnak yeme davranışının sergilenmesi

•Çevre ile zıtlaşma yoluna giderek ilgi çekme amacı taşıması: Tırnak yeme davranışı bir taraftan uyarılmasına neden olurken bir taraftan da görülüp, ilgilenilmesinin yolunu açıyor olabilmektedir.

•Ailede ve çevrede tırnak yeme davranışı sergileyen bir kişinin varlığı: Çocuklar gözlemleyerek öğrenirler ve rol modelleri bu davranışı sergiliyorsa onun da sergilemesi beklenebilir.

Peki Ne Yapmalı?

•Öncelikle çocuğun tırnak yeme davranışının ortaya çıkmasında etkili olan faktörler gözlemlenerek, azaltılmaya çalışılmalıdır. Davranışın altındaki temele bakmak ve buna yönelik önlemler almak daha verimli olabilmektedir.

•Stresli ortamlardan, gerginliklerden mümkün olduğunca uzak tutulmalıdır.  

•Hem dikkatini dağıtmasına hem de stres ve gerginliğini atmasına yardımcı olabilecek faaliyetlere yönlendirilebilir. Bunlara en iyi örnek spor aktiviteleri olabilir.

•Çocuk, kendisinin sevildiğini ve kendisine güvenildiğini hissediyor olmalıdır. Güvensizlik içeren cümlelerden uzak durulmalı, aşırı baskı ve kısıtlamalardan kaçınılmalıdır.

•Bazen çocuklarda, kendileri ve çevresindekilerinin yüksek beklentileri kaygı yaratabilmekte, bu davranışın oluşumuna zemin hazırlayabilmektedir. Çocuk üstünde bir yük ve sorumluluk var gibi düşünebilmekte, strese girebilmektedir. Bu konuda da çocuğun özellikleri ve becerileriyle doğru orantılı ve uyumlu olacak şekilde beklentiler oluşturulmalıdır.

•Korku ve şiddet içeren herhangi bir dizi, film, çizgi filmlerden uzak tutulmalıdır. Çocuğa okutulacak veya okunacak kitapların, izlenecek filmlerin içeriklerine dikkat edilmelidir.

•Her insan hata yapar, özellikle hayatın çok başında olan ve yetişkinlerin aksine henüz birçok yolu denememiş olan çocuklar için çok fazla seçenek ve davranış kalıbı mevcuttur. Seçimler yapar ve bazı seçimler hataları getirir. Bu durumlar çocuğa kızılmadan, bağırılmadan, küçük düşürülmeden konuşulmalıdır. Uygun bir dille aktarılarak, çocuk ile birlikte fikir alışverişi yapılmalıdır. Bazen kendi deneyimlerimizden örnekler vermek, kendi hatalarımızı da anlatarak herkesin hatalar yapabileceğini aktarıyor olmak çocuğun bu konuda kaygısını da azaltacaktır ve daha güvenli olacaktır.

• Bu davranışı yenme ve tekrar etmeme aşamalarında çocuk cesaretlendirilmeli ve ona olan güven belirtilmelidir. Ceza yöntemleri yerine düzenli ve güzel tırnakların özendirilmesi daha etkili olabilmektedir. Ayrıca çevresinin eleştirel tutumlarından ziyade destekleyici tutumları, bu davranışın tekrarlanmamasında daha etkili olacaktır.

Kaynaklar 

Azak, M. ve Mutlu, B. (2020). Çocuklarda tırnak yeme davranışı: Onikofaji. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(3), 227-232. 

Taner Derman, M. ve Başal, H.A. (2013). Okulöncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144.