Tuvalet eğitimi; psikolojik, fizyolojik ve sosyal gelişimin en önemli aşamalarından biridir ve çocuğun hijyen kurallarına uygun şekilde tuvalet ihtiyacını kendi kendine giderebilmesini amaçlayan sistemli bir yaklaşım biçimidir . Çocuk gelişiminde oldukça önemli bir yere sahiptir. Ayrıca çocuğun kişilik gelişimde, psikolojik yapılanmasında etkisi bulunur. Temel olarak baktığımızda çocuğun fiziksel bir ihtiyacı üzerinde kendi kontrolünü kazanmaya çalıştığı ilk deneyimidir.  Normal gelişim gösteren çocuklarımızda aslında çok kolay ve hızlı bir şekilde tamamlanacak olan süreç anne babaların yanlış tutumları, beslenme problemleri, kazbızlık gibi fizyoloji problemler nedeni ile  farklı durumlarla sonuçlanabilmektedir.

En doğru zaman nedir?

Her çocuk gelişim basamaklarını aynı hızda tırmanmasa da genel olarak 15-18. aydan itibaren tuvalet eğitimi için gerekli olan kas (mesane) kontrolü becerisinin gelişmesi beklenir. Tuvalet eğitimi için kas kontrolünün gelişmesi birincil koşuldur, bazı çocuklar bunu 15. ayda başarırken bazıları 2-3 yaş dönemi içinde bu beceriyi geliştirir. Bu nedenle tuvalet eğitimine başlamak için 2 yaş dönemini beklemek önemlidir. Çocuk yeterli fiziksel olgunluğa erişmeden eğitime başlamak hem ebeveyn hem çocuk için hayal kırıklığı yaşanmasına neden olabilir.

Çocukların tuvalet eğitimine başlanabilmesi için bazı fizyolojik, bilişsel ve  psikolojik ipuçları vardır.

Fizyolojik olarak;

- Çocuğun anal ve üretral sfinkterini istemli olarak kontrol edebilmesi,

- Yürüme, oturma ve çömelme gibi kaba motor becerilerini rahat bir şekilde yapabilmesi,

- Giysilerini aşağıya indirebilecek ve kaldırabilecek ince motor becerilerinin gelişmesi,

- Gün içerisinde 2 saat boyunca altının kuru kalması,

- Gündüz uykusundan kuru kalkması,

- İdrar çıkışı veya bağırsak hareketlerinin düzenli olması ve her gün aynı saatlerde dışkılaması,

Bilişsel olarak;

- İdrar ve dışkısını tutmanın ne olduğunu anlayacak bilişsel yeteneğe sahip olması,

- İdrarını ve dışkısını istediği zaman ya da yerde yapma isteğini kontrol edebilmesi,

- Söylenenleri anlayabilecek düzeyde bilişsel gelişiminin olması, basit talimatlara uyması ve uzlaşmayı öğrenmesi,

- Tuvalet ile kuru kalmak arasında ilişki oluğunu bilmesi,

- Tuvaleti geldiğinde ve sorulduğunda organlarını eliyle gösterebilmesi,

- Basit işlerde büyüklerini model alıp onları taklit edebilmesi,

- Evin içinde yetişkin yardımı almadan gezebilmesi,

- Oyuncaklarını lazımlığa oturtarak sembolik oyunlar oynaması,

- Benzer oyuncakları yan yana getirebilmesi,

- 8-10 kelime kullanarak cümle kurabilmesi,

- Boşaltım ihtiyacını tuvalet eğitimcisine sözel ya da sözel olmayan iletişim yöntemleri ile anlatması

Psikolojik olarak:

- Çocuğun bezi kirlendiğinde rahatsız olması, değiştirilmesini istemesi ya da kendisinin çıkarmaya çalışması,

- İdrar ve dışkısını sosyal olarak kabul edilebilir biçimde yapmak için boşaltım aktivitesini erteleme isteğine sahip olması,

- Tuvalette 5-8 dakika oturabilmesi,

- Tuvaleti geldiğinde tuvalete veya banyoya yönelmesi ve kullanmak istemesi,

- Ebeveynlerin tuvaleti nasıl kullandıklarını merak etmesi ve beraber tuvalete gitmesi,

Bu sonuçlar doğrultusunda ebeveynlere öneriler;

·       Ebeveynlerin çocuk gelişimi , yaş ve özellikleri bakımından uzman desteği alarak farkındalık sağlanması ,

·       Geleneksel yöntemlerin uygulanmaya başlanmadan önce uzman desteğine başvurularak değerlendirilmesi,

·    Çocuğun hazır bulunuşluluk düzeyi kadar ebeveynin de bu sürece kendini hazır hissetmesi ve sürece öyle başlaması,

·   Tuvalet eğitimi sürecini güç gösterisine çevirmeden, hassasiyetleri ve değişkenleri takip ederek sabırla yürütmeye çalışılması,

·    Denemeler sonucu hazır olmadığını hissettiğinizde, ısrarcı, cezalandırıcı tutum yerine çözüm odaklı bir yaklaşımı benimsenmesi,

·          Bu süreçte kitap ve kaynaklardan faydalanılması,

·          Sürece başlamaya karar verdiğinizde bezi de tamamen bırakmaya hazır olunması,

·          Süreçte kazalar olduğunda panik yapmadan ve kızmadan  tutarlı bir şekilde devam edilebilmesi,

·         Bu süreci hayatınızın merkezine koymadan, kakaya çok değerli bir anlam yüklemeden, doğal gelişimin bir parçası olarak görülebilmesi,

·         Süreçte farklı durumlar yada planladığı gibi gerçekleşmediği zamanlarda uzman desteği alınması ,

Şeklinde olacaktır.