Dilin gelişimi, devamlılık isteyen bir yolculuğa benzetilebilir. Bu yolcuklukta birey heybesine doldurduğu kelimeler ile kendine zenginlik katmaktadır. Bu zenginlik diğerleri olan ilişkisinde kendini rahat ifade edebilmesinde, anlaşılabilmesinde anahtar görevi görmektedir. Dil, diğerlerine açılan bir kapının anahtarıdır. Anahtarın, kapıyı açabilmesi için uygun kilit gerekmektedir. Dilin, gelişim düzeyine, yaşına göre uygun gelişimi bununla ilintilidir. Aksi takdirde çocuk doğru anahtara (yaşına göre dil gelişimine) sahip değil ise anlaşılamayacaktır. Peki bu anahtar kapıyı açmaya nasıl uygun hale gelebilir: Oyun.

       Çocuğun iletişim kurmabilmesinde en büyük yardımcısı oyundur. Çocuk oyun ile gelişir, bu her gelişim alanını kapsamaktadır. Dolayısıyla, dil gelişimi için de oyun gereklidir. Öncelikle yaş grubunun gelişim özelliklerini bilmek, daha sonrasında ise bu gelişim özelliklerine paralel olarak oyunlar seçmek gerekmektedir.

4-5 Yaş Arası Çocukların Dil Gelişimi Süreci

        Çokyüksel (t.y.)' e göre 4-6 yaş arası çocuklarda (yaşına uygun gelişim gösteren) dil alanında görülen gelişim özellikleri şunlardır:

- Kısa hikayeleri dinler ve hikaye hakkında sorulara cevap verebilir,

- Gramer bakımından yetişkin bir bireyin konuşmasına yakındır,

- Bazı artikülasyon hataları (suya, su yerine bu demesi gibi) olsa da konuşması yabancılar (anne-babanın dışındakiler) tarafından anlaşılır,

- Nasıl sorusuna cevap verebilir,

- Kendisine anlatılan hikayeyi o da diğerlerine doğru şekilde anlatabilir.

Dil Gelişimini Destekleyen Pratik Oyunlar:  4-5 Yaş Grubu

        1) Diyaloğa dayalı okuma:

Yetişkin' in çocuğa kitap okurken, sorduğu sorular ile onu da sürece dahil eden, böylece çocuğun dil aracılığı ile aktif olduğu ve interaktif bir alan yaratıldığı okuma yöntemidir. Diyaloğa dayalı okuma genel olarak unutulanların hatırlatıldığı (prompt), hikâye içerisinde değerlendirmenin olduğu, açık uçlu sorular ile hikâyenin genişletilebildiği ve bilinenlerin tekrar edildiği bir süreçtir. Bu okuma yöntemi; completion prompt (tamamlama soruları), recall prompt (hatırlama soruları), open-ended prompt (açık uçlu sorular), wh- question prompt (ne, neden, niçin soruları), distancing prompt (hikâyeyi günlük hayatla ilişkilendiren geliştirme soruları) gibi çeşitli prompt’ları (unutulanların hatırlatıldığı sorular) içerir (Tetik, 2015: 49).

        2) Puzzle (Yap-boz oyunları):

Dereli (2003)' e göre dil ile zeka arasında doğru orantı olduğu yapılan araştırmalarla desteklenmektedir. Gelişen zeka ile dilde de olumlu yönde gelişme beklenmektedir. (Aktaran Genişyürek, 2021). Bu sebeple zeka gelişimine ne kadar katkı sağlanırsa, dil de o ölçüde gelişecektir.

Her çocuğun bireysel özellikleri göz önüne alınarak zorluk seviyesinin belirlenmesi adına hem de çocuğu teşvik etmek adına, daha kolay çözümleyebileceği seviyeden başlanabilir. Genel olarak 4-5 yaş arası için 40-50 parçalı puzzle uygundur.

Kaynak:

Çokyüksel, G. C. (t.y.). Dil Gelişimi. Ders Notları.

Genişyürek, C. (2021). Zeka Oyunlarının 5-6 Yaş Çocuklarının Dil Gelişimine Etkisinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.

https://tinyurl.com/bdzx5xwv

Tetik, G. (2015). Diyaloğa Dayalı Hikâye Okuma Tekniği ile Okunan Öykülerin 4-5 yaş (48-60 ay) Çocuklarının Dil Gelişimine Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.

https://tinyurl.com/2p99bmf5