- 26 Mayıs 2022
- 443
Duyu, çevreden gelen verilerin göz, kulak, dil, burun ve deri gibi duyular ile karşılıklı etkileşime girmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Duyular ile birlikte yaşam anlamlı, hareketli ve renkli hale gelmektedir (Mather, 2018 Aktaran Özyazıcı vd., 2021: 210).
Yanmakta olan bir ateş ve ona meraklı gözlerle bakan bir çocuk. Ateşi görüyor, yanan odunların seslerini duyuyor ve kokusunu alıyor, belki çok yakın duruyorsa sıcaklığını teninde hissetme imkanı buluyor... Anlatıldığında aslında çok basit görülen bu işlemler için uyaranın sinir sisteminde doğru yorumlanması gerekmektedir ki, yaklaşmak istediğinde yanabileceğini fark etsin ve ona göre çevreye uyumlanabilsin. Fakat bunun için başta nöro-gelişimsel ve fiziksel gelişim alanlarında sağlıklı bir sürecin de ilerliyor olması gerekmektedir. Peki buna engel olabilecek, genel bir çerçevede çevreye aktif katılımı engelleyici gelişim alanlarındaki yetersizlikler nelerdir? Bunun bir uzman tarafından ele alınarak, bireyin çevresine sağlıklı ve aktif katılımının desteklenmesi için uygulanan terapi yöntemi nedir?
Duyu İşlemleme Bozukluğu Nedir?
''Beş duyu organımız vardır.'' Okul öncesinden itibaren öğretilmeye çalışılan, çevreyi algılamak üzere kullanılan beş duyuyu anlatmaktadır bu cümle. Fakat görme, işitme, dokunma, tat ve koku alma duyularının dışında; hareket (Proprioseptif) duyusu ve denge (Vestibüler) duyusu olmak üzere aslında toplamda yedi duyu mevcuttur. Hareket duyusu, vücut pozisyonu ve vücudun parçalarının hareketi hakkında kişiye bilgi sağlar. Bilgiler kas ve eklemlerden gelerek beyne iletilir. Denge duyusu ise vücudun duruş kontrolü, hareket ve dengesinden sorumludur ve kişiye bilgiler iç kulaktan gelir (Öncü Çelebi, 2020). Duyular aracılığıyla çevreden alınan uyaranların doğru yorumlanmasında yaşanan zorluklar ise duyu işlemleme bozukluğu olarak adlandırılmaktadır. Duyu işlemleme bozukluğu otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, disleksi, işitme kaybı, prematüre bebekler, serebral palsi, Williams sendromu, şizofreni gibi farklı tanı ve yaş gruplarında görülebilmektedir (Ben-Sasson vd., 2008; Chang, v.d., 2017; akt. Kayıhan ve Kars, 2019: 39).
Duyu Bütünleme Terapisi Nedir?
Duyu bütünleme; bireyin kendi vücudu ve çevreden aldığı duyusal bilgileri organize ettiği ve vücudun çevreye uygun kullanımını mümkün kılan nörolojik bir süreçtir (Balıkçı, 2013). Hassas grupların gelişimsel alanlarda görülün yetersizliklerinin bir engele dönüşmesini engellemek ve hem sosyal hem de fiziksel olarak çevreye bir nevi entegrasyonun sağlanması için uygulanan yöntem ise duyu bütünleme terapisidir. Duyu bütünleme terapisi; bireysel özellikler temel alınarak; her bireye özgü bir eğitim planının oluşturulduğu, görme, dokunma, işitme, tat alma ve koku alma, hareket ve denge duyusu olmak üzere bu duyuları harekete geçirici oyunların ve farklı etkinliklerin, bir ergoterapist eşliğinde uygulandığı terapi yöntemidir (Özyazıcı vd., 2021).
Kaynak:
Balıkçı, A. (2013). Duyu bütünleme terapisinde çevresel düzenleme ve materyalin önemi.
Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 1(2), 97-99.
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/388596
Çelebi Öncü, E. (2020). Okul Öncesi Dönemde Duyu Eğitimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
file:///Users/mac/Downloads/Okul-Oncesi-Donemde-Duyu-Egitimi.pdf
Kayıhan H, ve Kars S. (2019). Katılım Temelli Duyu Bütünleme. Toplumsal Katılım ve Ergoterapi. (1. Baskı). Ankara: Türkiye Klinikleri: 37-42.
Özyazıcı, K. , Boğa, E. , Alagöz, N. , Varlıklıöz, K. , Arslan, Z. , Akto, S. ve Sağlam, M. (2021).
Duyuların gelişimi ve duyu bütünleme. Gelişim ve Psikoloji Dergisi , 2 (4) , 209-226 .
