1-5 yaş grubu çocukları kapsayan bu döneme "oyun çocuğu dönemi" denir. Çocuk ilk yaştan itibaren giderek bağımsızlık kazanmaya başlar, değişir ve gelişir. Bu dönemde çocuğunuzun yeme alışkanlıkları ailenin, özellikle anne ve babanın, beslenme alışkanlıklarından etkilenir. Oyun çocuğu döneminde çocuk, yiyecek bakımından aileye (varsa bakıcıya) bağımlı durumdadır. Onların kendi yiyecek alışkanlıklarından, sevdikleri veya sevmedikleri besinlerden etkilenir ve taklit edebilir. Çocuğunuza yemek yedirmek için ısrar etmek, ödüllendireceğinizi söylemek veya ceza vermek gibi tutumlar çocuğun yeme alışkanlığını olumsuz yönde etkiler.

        Bu dönemde çocukların yiyecek tüketimleri günlük olarak değişmektedir. Bazı günler az bazı günler fazla veya bir öğünde az bir öğünde çok yiyebilirler. Az yedikleri öğünü fazla yedikleri öğün takip ettiğinde aslında arada oluşan beslenme açığını kapatmış olurlar. Bununla birlikte yemekleri belirli saatlerde vermek; öğünler dışında bisküvi, kraker, çikolata, kola gibi besinleri vermemek şeklindeki önlemlerle çocuğunuzu düzenli beslenme saatlerine alıştırabilirsiniz.

        Çocuklukta oluşan beslenme tecrübelerinin yetişkinlik dönemindeki beslenme davranışına önemli bir etkisi vardır. Bu nedenle çocuğunuzu zorlamadan değişik yemek çeşitlerine alıştırmalı, tek besin türüne bağlı kalmamasına özen göstermeli, besin çeşitliliğini sağlamalısınız. Bununla birlikte kullanacağınız besinleri uygun pişirme yöntemleri ile çocuğa sunmalı ve onun öğün atlamamasına özen göstermelisiniz.

Oyun Çocuğunun Günlük Besin Seçimi Nasıl Olmalıdır?

Menüde yer alacak besinler 5 grupta incelenir. Bir günde ölçülü bir şekilde her gruptan besin tüketilmelidir. (Porsiyonlar öneri şeklinde ve ortalama bir değerdir.)

1.Grup

Et, tavuk, balık, yumurta, kuru fasulye, mercimek gibi besinler

Bu grup iyi kalite protein ve mineral içerir. Kasların güçlenmesi, kan yapımı, vücudun sağlıklı büyümesi ve sağlıklı bir yaşam için gereklidir. 

2.Grup

Süt, yoğurt, peynir ve benzeri besinler

Bu grup kaliteli protein, kalsiyum, A ve B vitaminleri içerir. Çocuğun kemik diş gelişimi, sinir ve kaslarının düzenli çalışması için gereklidir. Bu grup besinlerden günde ortalama bir bardak süt, bir kâse yoğurt ve 1 dilim peynir tüketilmelidir.

3.Grup

Temel enerji kaynağı tahıllar

Bu grup bitkisel protein ve B vitaminleri içerir. Tahıllar yemek halinde, çorbalar içinde, sütle veya yoğurtla zenginleştirilerek tüketilebilir.

4.Grup

Sebze ve meyveler

Bu grup C vitamininden zengindir. Özellikle yeşil yapraklı sebzeler A, C ve B vitaminlerinden zengindir. Sebze ve meyvelerde bulunan vitaminler çocuğun büyümesi ve hastalıklardan korunması için gereklidir. Günde 4 porsiyon veya daha fazla tüketilebilir.

Bu dönemde çocuk besinleri tanımlayabileceği şekilde görmek ister. Hatta elleri ile tutup yiyebilirse daha çok sever. Buradan yola çıkılarak havuç, domates, salatalık gibi sebzeleri çiğ olarak tüketmeleri için onlara verebilirsiniz.

5.Grup

Şeker ve yağlardır.

Şeker ve şekerden yapılmış besinler, pekmez, bal, reçel, tereyağı, zeytinyağı ve diğer bitkisel yağlar bu gruptadır.

Şekerli yiyeceklerin fazla yenilmesi çocukta kilo alımı, iştahsızlık ve diş çürüklerine sebep olabileceği akılda tutulmalı ona göre kontrollü bir şekilde çocuğa sunulmalıdır.

Öğün Sayısı

        Çocuğa beslenme anlamında kazandırılması gereken iki alışkanlık öğün düzeninin sağlanması ve tabağına konan yemeğin bitirilmesidir. Çocuğunuzun bir öğünde ne kadar yemek yediğini iyi analiz etmeli, yiyecekleri ona küçük porsiyonlarda sunmalı ve bitiremeyeceği miktarlar konusunda zorlamamalısınız. Eğer çocuğunuz kilo almaya eğilimli veya aşırı iştahsız değilse onu gözlemleyerek yiyeceği miktarı kendi isteğine bırakabilirsiniz. 

        Çocuğun kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeğinde yedikleri göz önünde bulundurularak kuşluk (sabah-öğle arası), ikindi (öğle-akşam arası) ve bir de yatmadan biraz önce küçük öğünler planlanabilir. Bu öğünlerde meyve, süt, yoğurt, ayran, peynir ve ekmek gibi besinleri direkt olarak veya evde yaptığınız farklı atıştırmalık tarifler içerisinde kullanarak tüketmesini sağlayabilirsiniz. Çocuğunuz gün içinde sizden ayrıysa ne yiyip ne içtiği konusunda bilgi almalı, eğer yeteri kadar beslenemiyorsa, özellikle birlikte yenen akşam yemeklerinde, ona sevdiği yiyeceklerden oluşan bir öğün oluşturarak günlük oluşabilecek beslenme açığı kapatabilirsiniz.

Anne Babalara Tavsiyeler

• Anne ve baba olarak sağlıklı beslenme konusunda çocuğa örnek olmalı, ondan istediklerinizi destekleyen beslenme davranışları ve tutumları göstermelisiniz.
• Çocuğun düzenli ve öğün atlamadan beslenmesini sağlamalısınız.
• Besinleri tabağına yiyebileceği küçük porsiyonlarda koymalısınız.
• Ara öğünlerde abur cubur dediğimiz paketli gıdalar (cips bisküvi kola vs.) yememesi sağlanmalıdır. Bu durum onun ana öğün zamanı geldiğinde iştahının kapalı olmasına ve besini reddetmesine yol açabilir.
• Ona uygun ortam sağlayarak ve yanında bulunarak kendi kendine yemesine izin verebilirsiniz. Bu sayede kendi kendine yeme alışkanlığı kazanacaktır.
• Sevmediği besinler konusunda ısrar etmemeli, aynı grupta bulunan diğer besinlerden denemesini sağlayarak sevmediğini bir süreliğine atlayabilirsiniz.
• Sofrada oyun oynanmamalıdır fakat yemekten önce veya sonra oyun için zaman ayırabilirsiniz. Bu sayede çocuğunuz yemek saatinde sunulan besinleri motivasyonu yüksek ve iştahla yer.
• Bu yaş grubu çocuklar baharatlı ve karışık yemeklerden hoşlanmadıkları için onlara yemekleri daha sade bir şekilde sunmalısınız.
• Her çocuğun büyüme hızının birbirinden farklı olduğu unutulmamalı ve onu diğer çocuklarla kıyaslamamalısınız.
• Çocuğunuzun sağlıklı büyümesi için onu yeterli ve dengeli beslemenizin yanında yaşına ve beden yapısına uygun egzersizler yapması konusunda onu teşvik etmelisiniz. Bunun nedeni, beslenme ile fiziksel aktivitenin birbirini tamamlayıcı nitelikte olmasıdır.

Kaynak:

Köksal G., Gökmen H., Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi, 2019.